کهنه (اوز)

مطالب ذیل برگرفته از ویکیپدیا می باشد که 99 درصد مطالب ویکیپدیا هم از پایگاه اطلاع رسانی مربوطی  گرفته شده است بدون اینکه در قسمت منابع نامی از مربوطی ببرد!

 

کهنه

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	فارس
شهرستان	اوز
بخش	مرکزی
دهستان	بیدشهر
کهنه ۲۷٫۹۰۷۶۵°شمالی ۵۴٫۰۱۳۸۶۹۴۴۴۴۴°شرقی
مردم
جمعیت	۲٬۱۱۹ نفر
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۷۹۱ متر[۱]
اطلاعات روستایی
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۷۱۵۲۵۴[۲]

 

کهنه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اوز در استان فارس ایران است. این روستا در ۱۶ کیلومتری اوز، مرکز شهرستان، قرار دارد.

محتویات

• ۱جمعیت
• ۲نام
• ۳مردم
  • ۳.۱پیشه
• ۴آثارتاریخی و جاذبه‌های طبیعی
• ۵خدمات و تأسیسات
  • ۵.۱آب‌رسانی
  • ۵.۲برق
  • ۵.۳مخابرات
  • ۵.۴خانه بهداشت
  • ۵.۵پست بانک
  • ۵.۶اینترنت
• ۶مساجد
  • ۶.۱مساجد بافت قدیم
  • ۶.۲مساجد بافت جدید
• ۷مدارس
• ۸فرهنگ و هنر
  • ۸.۱صنایع دستی
• ۹چهره‌های ماندگار
• ۱۰منابع

جمعیت

این روستا مرکز دهستان اوز است و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال۱۳۹۵، جمعیت آن۲۱۱۹ نفر (۶۰۳ خانوار) بوده‌است.^[۳]

نام

واژه کهنه در زبان پهلوی به معنی قلعه (برج) می‌باشد. وجود دوبرج (یکه) و برج (دولو) واقع در بالای بافت قدیمی روستا روی کوه وجهت نگهبانی ازروستا ساخته شده‌است ودلیل نام‌گذاری به خاطروجود این دو برج می‌باشد.

مردم

مردم روستای کهنه دارای دین اسلام و مذهب اهل سنت می‌باشند و به زبان اچمی (لارستانی) سخن می‌گویند. در کهنه چندین طایفه وجود دارد و در کنار هم زندگی می‌کنند بزرگترین این طایفه (طایفه قائد) نام دارد.

گروهی از مردم کهنه مربوطی نام دارند. مهاجرت مربوطی‌ها به کهنه فعلی واطراف شهرستان بستک و مناطق فرامرزان بخصوص جناح و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل ناامنی و قحطسالی در آن زمان بوده است. منطقه مربوط از مناطق زراعی و کشاورزی اهالی کهنه اوز است که اکثریت باغ‌های آن خرماست.

پیشه

بیشتر درآمد مردم ازرفتن وکارکردن درکشورهای حاشیه خلیج فارس تأمین می‌شود ازجمله کشورهای امارات، کویت، قطروعمان ازدیگرکارهایی که مردم انجام می‌دهند کشاورزی (کاشت جو، گندم، ذرت وصیفی جات)، دامداری ونخل‌های خرمایی که دارند (درمیدان تره باراوزومیوه فروشی‌های این شهرخرما کهنه حرف اول را می‌زند). ازدیگرمشاغل شیره پزی‌هایی است که درروستا وجود دارد با آمدن فصل پاییزاین کار شروع می‌شود دو شیره پزی درروستا وجود دارد (رضایی، رحیمی) سفارش ازروستاهای اطراف و حتی اوزهم وجود دارد.

آثارتاریخی و جاذبه‌های طبیعی

ازآثارهای تاریخی وجاذبه‌های طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاروانسرا مربوط (مربط): قدمت آن به زمان مظفرالدین شاه برمیگردد معمارآن حاج محمدهادی کرامتی ومصالح به کاررفته در آن سنگ، ساروج وگچ می‌باشد.
2. مسجد شیخ ابی اسحاق
3. حمام قدیمی
4. مسجد جامع قدیم
5. سد مربوط (مربط)
6. امام زاده شاه قطب الدین (مربط)

خدمات و تأسیسات

آب‌رسانی

پروژه آب رسانی ازمنطقه برکه گلشا در مربوط (مربط)، لوله‌کشی آب مصرفی روستا ازمنطقه برکه گلشا به سمت منبع آب روستا در۱۹ بهمن ماه ۱۳۹۴ توسط دکتر جعفرپور نماینده مردم شهرستان‌های لار، خنج و گراش افتتاح شد. آب آشامیدنی روستا نیزازطریق آب انبارهای روستا تأمین می‌شود.

آب‌های مورد استفاده درزمین‌های کشاورزی به وسیله چاه‌های آبی تأمین می‌شود که دراین زمین‌ها حفرشده‌است، موقعیت اکثراین زمین‌ها درمربوط (مربط) ومنطقه ای به نام پهروز (پهراز) دراطراف روستا واقع شده‌است.

برق

برق این روستا متصل به شبکه سراسری می‌باشد و خدمات آن توسط اداره برق اوزارائه می‌گردد.

مخابرات

این روستا دارای مرکزمخابرات می‌باشد و خدمات تلفن همراه در مورد خط ایرانسل وهمراه اول ارائه می‌شود و امکان دسترسی به دیگرسرویس‌ها ازجمله رایتل وجود ندارد.

خانه بهداشت

توسط خیرسیدعبدالله هاشمی گلاری در سال ۱۳۶۶ تأسیس شد. شامل خانه بهداشت با کلیه تجهیزات، مطب پزشک، فعالیت‌های مامایی، اتاق تزریقات وپانسمان، داروخانه وغیره…

علاوه بر پزشک، بهورز، ماما ومنشی نیزدارد که ازنیروهای بومی روستا می‌باشد.

 

پست بانک

در روستا پست بانک وجود دارد که خدمات مربوط به برق و آب و… را انجام می‌دهند.

اینترنت

درحال حاضرد سه نوع اینترنت در روستا وجود دارد که در واقع اینگونه است:

1. شرکت رایان‌نت‌گراش (وایرلس)
2. ADCL شرکت اینترنت لارستان

مساجد:

مساجد بافت قدیم

مسجد جامع قدیم: درضلع شمالی بافت قدیمی روستا، قدمت آن به زمان قاجاریه برمیگردد مصالح به کاررفته درساخت آن ازسنگ، خشت، گچ استفاده شده‌است. مساحت این مسجد ۹۰۰ مترمربع می‌باشد. معمارآن حاج محمد هادی کرامتی ازاهالی اوزمعماری برگرفته ازمعماری خاص جنوب فارس و در ۱۸شهریور۱۳۸۷ ثبت آثارملی شده‌است. شامل قسمت‌های مختلفی ازجمله صحن مسجد_شبستان_محوطه مسجد_حوض جهت مخزن آب_غسلخانه_حمام_وضوخانه_انبار_چاه آب جهت تأمین آب و…

مسجد شیخ ابی اسحاق: قدیمی‌ترین وکهن‌ترین مسجد روستا که قدمت آن به ۷۰۰سال پیش برمیگردد ازمصالح به کاررفته در آن خشت، سنگ وساروج می‌باشد. آرامگاه شیخ ابی اسحاق درضلع جنوبی مسجد (روبه کوه) می‌باشد. این مسجد به گونه ای مورد احترام وتوجه مردم کهنه بوده‌است که در زمان خشکسالی برای طلب باران در آن مردم جمع می‌شده‌اند وآش مخصوصی به نام آش شیخ (شلک شیخ) نذرمی‌کرده‌اند وهمهٔ اهالی کهنه درتهیه آن نقش داشته‌اند. وبا پیگیری‌های به عمل آمده این مسجد درتاریخ ۶شهریور۱۳۸۷ درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده‌است.

مساجد بافت جدید

سه مسجد دربافت جدید روستا وجود دارد:

1. مسجد جامع
2. مسجد سلحشور
3. مسجد حاجی زینل

مدارس

1. دبستان دخترانه کوثر
2. آموزشگاه دخترانه متوسطه اول ام البنین
3. دبیرستان دخترانه سلحشور
4. دبستان پسرانه شهید جعفریان
5. آموزشگاه پسرانه متوسطه اول خیام

فرهنگ و هنر

بیشتر فعالیت‌های فرهنگی وهنری روستا درمساجد ومکتب خانه روستا صورت می‌گیرد، جلسات قرآنی نیزدرمساجد صورت میگیردازجمله دیگرکارهای فرهنگی مردم روستا برگزاری نمایشگاه در ماه مبارک رمضان و بعضی ازماه‌های سال می‌باشد.

صنایع دستی

از صنایع دستی مردم روستا می‌توان به دوخت لباس‌های محلی ازجمله لباس عروس توسط زنان روستا می‌توان اشاره کرد.

چهره‌های ماندگار

• مرحوم حاج سید محمد صالح حسینی (امام جمعه سابق کهنه)
• مرحوم محمد رضی جعفری (کدخدا سابق کهنه)
• مرحوم حاج محمد شریف اکبری (مؤذن مسجد شیخ ابی اسحاق)
• شهید ابراهیم جعفریان

 

منابع

1. ↑ «پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی». دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۴-۱۷.
2. ↑ «اجرای طرح هم کد سازی تلفن ثابت». وبگاه شرکت مخابرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
3. ↑ «نتایج سرشماری ۱۳۹۰». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.

مسجد جامع قدیم کهنه اوز

 

مسجد جامع کهنه مربوط به سده‌های متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان اوز بخش مرکزی، بافت قدیم روستای کهنه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۲۱۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.  تاریخچه مسجد :
این مسجد پس از مسجد شیخ ابی اسحاق از قدیمیترین مساجد روستای کهنه اوز می باشد. همزمان با ساخت کاروانسرای مربط در زمان قاجاریه این بنا نیز ساخته شده است . معماری این مسجد حاج محمد هادی خضری از اهالی شهر اوز – که از معماران بنام آن زمان بوده است – به عهده داشته است. این مسجد در ضلع  شمالی  بافت قدیمی روستای کهنه اوز قرار دارد و مساحت آن حدود 900 متر مربع می باشد و شامل قسمتهای مختلفی از جمله صحن مسجد – شبستان – محوطه مسجد – حوض جهت مخزن آب – غسالخانه – حمام – وضوخانه – انبار – چاه آب جهت تامین آب و ...مصالحی چون سنگ – خشت و گچ در ساخت این مسجد به کار رفته است. آخرین تعمیر این مسجد به سال 1385 هجری قمری بر می گردد. با وجود قدمت بیشتر مسجد شیخ ابی اسحاق ولی بعد از ساخت  این مسجد نماز جمعه در این مسجد برپا می شده است. معماری آن بر گرفته از معماری خاص جنوب فارس می باشد.

 

وضعیت کنونی مسجد :  این مسجد رو به بود ولی با توجه به قدمت آن با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور نمایندگی لارستان –  بخشداری وقت اوز - احمد خضری  مدیر مسئول رسانه پسین اوز -  دهیاری وقت کهنه مرتضی اسمعیلی و شورای اسلامی روستای کهنه با شماره ثبت 22219 مورخه 18/6/1387 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
این‌مسجد توسط  خیرین‌کهنه ای در سالهای اخیر تعمیر شده است و اکنون یکی از مساجد فعال در بافت قدیمی روستای کهنه می باشد .
مطلب در ۲۹ خرداد ۹۹ ویرایش شده است

برج دلو کهنه اوز

نیاز به امنیت، از اصلی ترین نیازهای انسان در هر محیطی است که آرامش، رشد، شکوفایی، بروز استعدادها و خلاقیت‌ها و دست یابی به همه ی کمالات انسانی در سایه آن محقق می‌شود. امنیت اجتماعی (جمعی) یکی از دلایل اصلی  زندگی اجتماعی است. 

در بافت قدیم روستای تاریخی کهنه آثار متعددی از ساختمان ها یا بقایای ساختمان هایی وجود دارد که ارتباط مستقیم با امنیت داشته اند. 

وجود دو برج دُلو و یکّه و همچنین باقی مانده ی دیوارهایی پهن و ساروجی از قلعه ها و برج هایی بر بلندای کوه های مُشرف به روستای کهنه، چاه لَرد، چاه نو، چاه دِستَوان، گوبَسته و پهروز نشان از در معرض خطر بودن این مناطق از وجود درگیری، راهزنان مسلّح و ناامنی هایی بوده که مردمان آن دوران را تهدید می کرده است و آنان مجبور شده اند برای حفظ حریم و امنیت خود این برج ها و قلعه ها را بسازند.

استفاده از مصالح گِل، خشت و چوب در برج دُلو نشان از قدمت این برج دارد جرا که بر اساس اسناد تاریخی  ا بسیاری از برج ها و قلعه‌ها در اصل از گل و چوب و به شکل مربع یا دایره ای شکل با دیواره هایی قطور در مرتفع ترین نقطه بر بالای آبادی ها ساخته می شدند.

یکی از مهم ترین دلایلی که برج های دُلو و یکّه را در مرتفع ترین نقاط بر بلندای روستای کهنه  ساخته اند این بوده که علاوه بر تسلط کامل مدافعان بر مهاجمان، شیب های تند تپه ها یا کوه ها، امکان دسترسی دشمن به برج ها را دشوار می کرد.

اطراف این نوع قلعه ها پرتگاه های عمیقی وجود دارد که همین بلندی ها نیز باعث می شده مهاجمان به سادگی نتوانند به داخل برج ها دسترسی داشته باشند و تسلط نگهبانان برج ها بر مهاجمان را بیشتر می کرده است.

معماران قلعه توجه داشته اند که انبارهایی غالبا به شکل چاه برای نگهداری آذوقه و اسلحه و سایر ادوات جنگی در کنار برج در نظر بگیرند تا در مواقع ضروری و طولانی شدن مدت محاصره، مردم و مدافعان بتوانند آذوقه کافی و اسلحه برای ادامه مقاومت و تامین امورات زندگی داشته باشند.

این دو برج _ برج های دُلو و یکّه _ که سال ها حریم امنیت زادگاه و آباء و اجدادمان را پاس داشته اند اکنون در معرض خراب شدن هستند. این دو برج  دو صفحه از هویت تاریخی ما هستند که اگر اندکی دیگر غفلت کنیم بزودی فرو خواهند ریخت. لازم است دوستداران میراث فرهنگی این روستا به کمک کمیته مرمت و بازسازی بافت تاریخی روستای کهنه بیایند و این دو برج بخصوص برج یکه را از فرو ریختن نجات دهند. 

امام زاده شاه قطب الدین واقع در منطقه مربوط روستای کهنه اوز

این امام زاده در منقطه مربوط (مربوت _ مربط )، روستای کهنه واقع شده است. و سبک معماری بنای ساختمان حرم آن مربع است که با گوشواره تبدیل به گنبد شده و ارتفاع گنبد آن حدوداً ده متر می باشد.

این بنای تاریخی که بارها و بارها توسط افراد ناشناس جهت دسترسی به زیر خاکی و عتیقه جات مورد کند و کاو  قرار گرفته است، در شرف آسیب های جبران ناپذیرتری قرار دارد.
توضیح:  بنابر برخی روایات امامزاده شاه قطب الدین برادر امام رضا(ع) است که برای نگارنده تایید نشده است.این بنای تاریخی ثبت در فهرست آثار  ملی ایران و در فهرست رسمی امام زادگان ایران‌نیز می باشد.

چی فلی تاریخچه خاموش روستای کهنه

چاه فَــلـــی، تاریخچه ی خاموش روستای کهنه قدیم
شغل اکثر مردم روستای کهنه در بافت قدیم، قبل از مهاجرت به کشورهای عربی غالبا کشاورزی سنتی که عمدتا در نخلستان ها و صحرا بوده است. نخلستان های این روستا علاوه بر زیبا کردن روستا، نقش مهمی را در امرار معاش ساکنان و تولید خرما ایفا می نمود. در نخلستان ها رطب و خرما، و در زمین های جلو آن پنبه ، پیاز، انواع سبزیجات و گندم و جو و ذرت از مهم‌‌ترین محصولات کشاورزی این روستا به شمار می رفت. 
آبیاری این محصولات تا قبل از آمدن تلمبه های آبی، به صورت سنتی  و با دست یا بوسیله گاو از چاه خارج و به محصولات داده می شد. بر روی هر چاه دو دیواره ساخته می شده که هم برای نصب چرخ برای سهولت در کشیدن آب با سطل و طناب و هم بعدها برای نصب لوله و تعمیرات بعدی کاربردهای زیادی داشت. 
با آمدن برق و تلمبه های برقی و فرسوده شدن دیواره های چاه ها که سالیان دراز در معرض آفتاب و باد و باران قرار داشتند، این نماد زیبای کشاورزی یکی پس از دیگری فرو ریختند. یکی از چاه هایی که از بقیه ی چاه ها در روستای تاریخی کهنه از جایگاه ویژه ای برخوردار است چــاه فَــلـــی می باشد. این چاه علاوه بر تامین آب کشاورزی، آب حمام تاریخی روستا و آب مصرفی بخشی از خانه های اطراف را تامین و در اطراف این چاه اولین مدرسه ابتدایی، اولین حمام عمومی، اولین زمین والیبال احداث گشت، همچنین میدان روبروی آن محل برگزاری جشن های قبل از انقلاب، اجرای نمایش های پهلوانان و محلی برای اجرای انواع بازی های محلی توسط نوجوانان و جوانان روستای کهنه بوده است. چاه فَــلـــی به عبارت دیگر تاریخ گویایِ روستایی است که در طول زمان حیاتش حوادث و اتفاقات تلخ و شیرینی را از مردمانی که اکثرا دیگر چشم از جهان فرو بسته اند در اعماق خود نهفته است. چی  فَــلـــی تاریخ خاموش روستای تاریخی ما است.لذا به دلایل زیر بازسازی دیواره های این چاه به دلایلی که در بالا ذکر شد در دستور کارِ کـارگـروه مـرمّـت و بـازسـازی روستای تاریخی کهنه قدیم قرار گرفت و در اولین فرصت رضایت کتبی از مالکین اصلی جهت بازسازی دیواره ها گرفته شد. سه سال قبل گـروهـی متشکل از 256 عضو  به نام  گروه چَــی فَــلـی در شبکه مجازی تشکیل گردید.

در این گروه پس از فراخوان برای کمک به  بازسازی دیواره های این چاه، بودجه ی آن از اعضای حاضر و گاها بیرون از گروه تامین گردید.برای تامین مصالح آن، از خشت زنان محلی و برای بازسازی نیز از بـنّـاها ( زین الدین نوری ) و کارگران بومی  استفاده گردیده است.

بازدید مسئولین از بافت قدیم روستای تاریخی کهنه

دیروز نهم مرداد ماه، آتش فراز بخشدار ، رضایی رییس آموزش و پرورش، سید یوسف حسینی رییس اداره ورزش و جوانان بخش اوز از بافت قدیم روستای تاریخی کهنه بازدید به عمل آمد. در این بازدید شورای اسلامی، دهیار، امام جمعه، معتمدین و اعضای کارگروه بازسازی بافت قدیم مسئولین را همراهی می نمودند. 

 ازدیدها ابتدا از بازسازی دیواره ی یکی از قدیمی ترین و مهمترین چاه های موجود در این بافت شروع گردید. دیواره ی این چاه با اجازه مالکین و همت خیرین، زیر نظر کارگروه بازسازی بافت قدیم در مراحل پایانی بازسازی است. این چاه به عنوان نمادی از کشاورزی سنتی و اولین منبع تامین کننده ی آب مصرفی بخشی روستا و حمام از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.

 

 

حمام قدیمی روستا دومین مکان بازدید بود. مسئولین این حمام را یکی از ارزشمندترین آثار باقی مانده به لحاظ نوع معماری در بخش اوز دانستند. قسمت بیرونی حمام تا حدودی مرمت گردیده و مرمت بافت داخلی حمام که در معرض خرابی می باشد به دلیل کمبود منابع مالی متوقف شده است.

 

 

 

بازدید از کوچه ها، تعدادی خانه ها، بادگیر مرمت شده ی خانه ی مرحوم محمد حسین صالحی، برج دولو، مسجد شیخ ابو اسحق با قدمتی بیش از هفتصد سال و برکه ها مورد توجه مسئولین قرار گرفت. 

 

  

 

جلسه ای رسمی در منزل عبدالوهاب محمدی یکی از اعضای شورا برگزار شد که در این نشست موضوعات برق، مرکز سلامت و درمان، راهکارهای تبدیل بافت قدیم به مقصدی برای گردشگری عنوان شد و مسئولین روستا از بخشدار خواستار پیگیری برای رفع این مشکلات شدند. جلسه با صرف

شام به پایان رسید.

 

 

سوبات ها ، شاهکارهای معماری فراموش شده بافت قدیمی روستای کهنه اوز

 

سوبات مرحوم عبدالله عبدالرضا

سوبات ها ، شاهکارهای معماری فراموش شده در بافت  روستای  تاریخی کهنه قدیم

به اذعان بسیاری از اهالی فن ، معماران ، هنرمندان ، عکاسان و اهالی قلم ؛ بافت زیبای روستای تاریخی کهنه قدیم یکی از بی نظیر ترین بافت های معماری سنتی گِلی جنوب می باشد . ساباط ها و به گویش محلی سوبات ها بخش بسیار جذابی از این بافت تاریخی می باشد .

یکی از خصوصیات و  ویژگیهای بارز و متفاوت  معماری بافت قدیم روستای کهنه ، کوچه ها و گذرگاه های سرپوشیده آن هستند که به آنها “سابات_ساباط” ودر گویش مردمان این دیار ” سوبات ” گفته می شود.
به گفته ی بزرگان این روستا  هدف از طراحی و اجرای سوبات این بوده است که به دلیل کمبود زمین جهت ساخت و ساز از سقف هایی که بر روی کوچه ها ساخته می شود نهایت بهره را برده و اتاق هایی بر روی سقف ها ساخته می شد تا هم خانه هایشان از لحاظ استحکام قوی تر باشد و یکپارچگی و استواری دیوارهای خشتی سال های طولانی پا بر جا بماند  و همچنین به دلیل اقلیم گرم و خشک این روستا ، پدید آوردن سایه و جایگاهی خنک برای اهالی  گرمازده  تا رهگذران در زیر سایه ی  سقف سوبات ها، از تابش خورشید سوزان تابستان جنوب در امان نگه می داشت و هم خلوت گاهی بود برای دور هم جمع شدن های مردان و زنان روستا  با گپ زدن های خصوصی و یا بحث های اجتماعی در ظهرهای گرم و بازی کردن بچه ها .

” روستای تاریخی کهنه ، بافتی بی نظیر با حدود سی سوبات “

سابات در لغت به معنای راهرو، دالان و سقفی است که بر روی کوچه ها و معابر ساخته می شده است  واژه سابات در زبان پارسی دارای ریشه‌ای کهن است. بخش نخست آن «سا» به معنای  آسایش و بخش دوم آن «بات» نشانگر ساختمان، آبادی و سازه‌است.  همچنین گفته شده که سابات از واژه سایه باد گرفته شده زیرا این بنا سایه و باد را برای مردم در گرمای تابستان فراهم می‌کردند. در زبانٔ   لارستانی طاقی که در معابر و بین کوچه ها ساخته می شود. (فرهنگ لارستانی)

معماران و بنّاهای  قدیم نه تنها تمام جوانب را در ساخت داخل خانه مد نظر داشته اند، بلکه در ساخت کوچه هم با توجه به نیازها و شرایط اقلیمی و فرهنگی مردم ، ویژگیهای ارزنده و جالب توجهی را در نظر داشته اند. یکی از خصوصیات بارز بافت قدیمی ، کوچه ها و گذرگاههای سرپوشیده ی آن به نام «سابات» است.

سابات ها (ساباط) از ویژگی‌های منحصر به فرد معماری هستند. یکی از کارکردهای سابات استفاده بهینه از زمین ها جهت ساخت و ساز است و دیگری پدید آوردن سایه و جایگاهی خنک برای رهرگذران . سابات‌ها همچنین مایه یکپارچگی و استواری خانه‌های کنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه کمک می‌کنند.

با نگاهی گذرا به سوباط ها در بافت قدیم روستای کهنه نشان می دهد که بــنّــاهای جنوب  در گذشته تا چه حدبه نیاز و آسایش و امنیت مردم  توجه کافی داشته اند، اما متأسفانه در معماری های جدید کمتر به این نکات ارزشمند توجه می شود و به نظر می رسد استفاده از این نوع معماری در همه جا  در حال فراموش شدن است .

متاسفانه این معماری زیبا و منحصر به فرد در بافت روستای تاریخی کهنه مورد بی توجهی بیش از پیش مالکین ، مسئولین، اهالی و حتی علاقمندان به میراث فرهنگی قرار گرفته و سرمایه های تاریخی و فرهنگی ما از بین رفته است و ای کاش حد اقل از تعداد محدود خانه ها و سابات هایی که از بافت قدیم سالم مانده است نگهداری شود تا اینکه هنر اجداد و پدرانمان در معماری خانه های قدیمی برای نسل های آینده پا برجا باشد.

بافت قدیم روستای تاریخی کهنه

 " شرح مختصری در باره ی بافت قدیم روستای تاریخی کهنه "

سوباتی ( ساباط ) از سوبات های بافت قدیم که در حال فرو ریختن است . سوبات ها هم گذرگاه و هم نشیمنگاه های خنکی بوده که مردمان قدیم ایام گرم تابستان ( تابستان های بدون وسایل خنک کننده ی امروزی ) را در زیر این سقف ها به سر می کردند . این یادگار نیاکان مان اکنون در حال خرابی ست .

برج های یکه و دولو که در ایام ناامنی محافظان روستا بودند و امنیت مردم را تامین می نمودند . این دو همزاد نیز در گذز زمان به فراموشی سپرده شده اند . 

 

پلاکی بر در یکی از خانه های بافت قدیم روستای تاریخی کهنه . با توجه به نوشته ی روی پلاک به نظر می رسد این در چوبی با قدمت زیاد قبلا در خانه ای در گراش قدیم نصب بوده است و در آن زمان گراش قریه بوده است . اکنون گراش شهرستان بزرگی می باشد .

مروری بر قریه تاریخی مربط کهنه اوز

برگرفته از کتاب حمیرا کمال : " بررسی آثار تاریخی و هنری اوز "  .صفحه21

حمام قدیمی روستای کهنه

 

گرمابه های عمومی ایرانی ( حمام ها )  ، که  بسیار هوشمندانه ساخته می‌شدند یکی از شناسه های مهم تمدن کهن ایران زمین است ، زمانی که بسیاری از مردم جهان با شستشو آشنا نبودند ، ایرانیان حتی در دور افتاده ترین آبادی ها ، در گرمابه ، استحمام می کردند به گونه ای که پیشینه بنای نخستین گرمابه های دنیا را به دوره هخامنشیان نسبت می دهند .

با ظهور دین مبین اسلام و تاکید این دین بر پاکیزگی ،  استحمام بیش از پیش  نزد ایرانیان مسلمان  اهمیت یافت و غسل و طهارت به عنوان یک آیین مذهبی مقدمه ضروری هر عبادت و فریضه ای  شناخته شد ؛  برای همین در این برهه تحول شگرفی در ساخت و بنای گرمابه های ایرانی ایجاد شد .

 

 

روستای تاریخی کهنه نیز از آن دسته از آبادی هایی بوده است که  دارای حمامی به سبک معماری حمام های دوره قاجار بوده است . این حمام که در ورودی بافت قدیمی روستا قرار دارد مانند تمامی حمام های دوران صفوی و قاجار به صورت زیر زمینی و با مصالح ساختمانی سنگ و ساروج  ساخته شده است . 

 حمام روستای کهنه به گفته ی مرحوم محمد صالح آزادی  بنای تعمیر شده ی یک حمام بسیار قدیمی بوده است که توسط معمار معروفی به اسم معمار حسین لاری  به وسیله همان مصالح سنگ و ساروج تعمیر و مرمت گردید . نظارت و مدیریت مرمت این اثر تاریخی زیر نظر مرحوم ملا علی اکبر ( محمد سعید ) سلامی از خردمندان و چهره های ماندگار در تاریخ روستای کهنه  از بزرگان طایفه ی ملا بوده است .

این حمام عمومی تا اواخر نیمه اول دهه ی 50 رونق داشته است . مدیریت و راه اندازی حمام در آخرین سال های رونقش  زیر نظر غلامحسین خارپیشه ی لاری و همکارشان بود . 

 

 حمام تاریخی روستای کهنه  مانند سایر حمام ها ی هم عصر  دارای یک راه پله پیچ در پیچ می باشد که این راه پله به فضای اول حمام یعنی رختکن و جای آماده شدن برای استحمام یا خروج از حمام بوده، مهم‌ترین و زیباترین فضای حمام است، فضایی وسیع و پر تزیین با گنبدی بزرگ و حوضی دروسط ، در اطراف فضای میانی ، سکوهایی برای استراحت مراجعین است که برای ورود به آن‌ها، باید از چند پله بالا می‌رفتند و پاها را قبل از ورود در حوض‌های روی سکوها می‌شستند، بیشترین تزیینات حمام، همیشه در رخت کن بوده است .

 

روشنایی حمام از نور گیرهای سقفی تأمین می‌شود. نورگیرهایی با شیشه‌های عدسی مانند وجود دارد تا نور کافی وارد حمام شده و داخل حمام دیده نشود . 

 

آب مصرفی این حمام از چاه فلی تامین می شد . چاهی که دیگر وجود ندارد و خراب و پر شده است . مرد حمامی بوسیله کشیدن آب با دلو ( سطل های چرمی بزرگ ) از چاه و ریختن آب به داخل حوض جلو چاه و انتقال آب از حوض به خزانه ی حمام بوسیله ی لوله کشی بوده است . خزانه ی آب در پشت حمام در فضایی سر پوشیده قرار داشت که برای گرم کردن آب اوایل از هیزم و بعدها از سوخت های فسیلی استفاده می شد . فضاهای مربوطه به تأمین آب و حرارت حمام مثل تون یا آتشگاه و انبار هیزم و سوخت در سمت بیرونی حمام با افروختن آتش در پشت گرم خانه و خزینه قرار داشته و از بیرون حمام به آن وارد می‌شدند که درهنوز بقایای آنها در سمت خانه های قدیمی اکبری ها قرار دارد .

پس از اینکه ساکنین بافت قدیم خانه های خود را ترک نمودند و اکثر خانه ها به غالبا برادران افغان سپرده شد ، متاسفانه حمام تاریخی امان را به زباله دانی تبدیل نمودند و  از سوراخ های نورگیرها آشغال و مواد غیر مصرفی زیادی به داخل این حمام تاریخی ریختند .اما ظاهرا اساس و اسکلت حمام دچارآسیب های جدی نشده وقابل تعمیر می باشد .

وبلاگ مربوطی بر این باور است که  هنوز دیر نشده است . روزنه هایی از امید برای از دست ندادن این بنای تاریخی وجود دارد .  کافی است دست همت در دست هم دهیم با هر نوع اقدامی خیرخواهانه _ اعم از مشورتی ، مالی ، عملی و ... ، زباله ها از کف حمام جمع آوری  ، تمامی دیوار ها ، کف و سقف حمام  با تلمبه های سیار  آب رسانی شسته و تمیز شوند و پس از آن با حضور کمیته های مختلف و مسئولان روستایمان تصمیمی در خور و شایسته برای این مکان تاریخی گرفته شود . این حمام متروکه می تواند فرهنگسرای ما باشد . در حال حاضر اولین و مهمترین اقدام پاک نمودن فضای حمام از زباله ها می باشد که نیاز ضروری به یک همکاری همگانی دارد .  

امیدواریم که جوانان علاقه مند به فرهنگ بومی خود در روستا ، شیراز ، شهرک ،  بندرعباس ، قشم ، درگهان ، کشورهای حوزه ی خلیج فارس ، دانشجویان داخل و خارج از کشور فرهنگیان ،مهندسان ، فرهیختگان ، اهالی فن ، بانوان  دانش آموزان وهمه و همه با همکاری خالصانه ی خود اقدامی فرهنگی بزرگی را به ثبت برسانند که در نوع خود در منطقه نمونه ای برجسته باشد . ان شاء الله .

امروزه در اکثر شهرهای تاریخی و فرهنگی کشورمان مانند اصفهان ، یزد ، کرمان و ... از گرمابه های تاریخی ( حمام ها ) به عنوان موزه ، فرهنگسرا ، چایخانه های سنتی استفاده می شود .

مسجد شیخ ابی اسحاق کهنه اوز

تاریخچه و قدمت مسجد شیخ ابی اسحاق :

مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه قدیمی ترین و کهن ترین مسجد این روستا می باشد . بطوریکه وقتی که در 75 سال قبل تعمیر می شده است , لوح سنگی قدمت آن را به 700 سال قبل از آن ربط می داده است  اما این لوح سنگ اکنون مفقود شده است که احتمال به سرقت رفتن آن بسیار می باشد که یکی از اهالی کهنه – (مرحوم) محمد صالح آزادی – در زمان تعمیر مسجد لوح سنگ مذکور مشاهده نموده اند. با این احتساب قدمت آن به حدود 8 قرن بر می گردد.

آرامگاه  شیخ ابی اسحاق در ضلع جنوبی مسجد ( رو به کوه ) می باشد .

 

آرامگاه شیخ ابی اسحاق 

معماری مسجد شیخ ابی اسحاق :

این مسجد از مصالحی چون خشت , سنگ – ساروج و اخیراً در هنگام تعمیر از گچ و سیمان هم استفاده شده است.معماری آن منحصر به منطقه جنوب کشور است و بطوری بنا شده است که در فصل گرما و سرما نمازگزاران می توانستند عبادت خود را بدور از سرما و گرما انجام دهند.

  این مسجد به  گونه ای مورد احترام  و توجه مردم کهنه بوده است که در زمان خشکسالی برای طلب باران در آن مردم جمع می شده اند و آش مخصوصی به نام آش شیخ ( شُلَک شیخ ) نذر می کرده اند و همه اهالی کهنه در تهیه آن نقش داشته اند.

 

 قسمتهای مختلف مسجد :

مسجد شیخ ابی اسحاق از قسمتهای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از : محوطه مسجد – نمازخانه – شبستان – وضوخانه – حمام و غسالخانه – انبار – منبع ذخیره آب – چاه آب و ...

مسجد شیخ ابی اسحاق در فهرست آثار ملی ایران :

با توجه به قدمت آن این مسجد از سوی میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفت و با پیگیریهای به عمل آمده در مورخه18/6/1387  و با همکاری بخشداری اوز -  میراث فرهنگی لارستان – دهیاری کهنه مرتضی اسمعیلی – آقای احمد خضری سردبیر نشریه عصر اوز و شورای اسلامی کهنه با شماره 23403 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

 

جهت مشاهده انعکاس این خبر در رسانه ها و سایتهای خبری کشور به ادامه مطالب  دقت فرمائید.

 

وضعینت کنونی مسجد شیخ ابی اسحاق :

لازم به ذکر است این مسجد هنوز هم با توجه به توجهی که به آن شده است قابل استفاده است و حتی در ماه رمضان جمعیتی از اهالی را به خود جذب می نماید و در آن به عبادت می پردازند.

 

 

 

 بازتاب ثبت مسجد شیخ ابی اسحاق کهنه اوز در فهرست آثار ملی ایران در رسانه ها و سایتهای خبری کشور

http://www1.farsnews.com/newstext.php?nn=8711061923

_{مسجد ابی اسحاق اوز در فهرست آثار ملی جای گرفت}

 

خبرگزاری فارس: مسجد ابی‌اسحاق روستای کهنه شهر اوز در فهرست آثار ملی جای گرفت.

 

 

به گزارش خبرگزاری فارس از اوز، از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مسجد ابی‌اسحاق روستای کهنه شهر اوز در فهرست آثار ملی جای گرفت. 
دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر اوز یکشنبه شب در جمع خبرنگاران با اعلام این خبر افزود: قدمت این مسجد به 700 سال پیش و به دوران تیموریه می‌رسد که تاکنون بارها تعمیر و مرمت شده است.
احمد خضری در ادامه گفت: آخرین بار تعمیر این مسجد در 75 سال پیش انجام شده و مصالح به‌کار رفته در ساخت آن، سنگ، گچ، ساروج و خشت خام است. 
وی گفت: معماری این مسجد ویژه مناطق گرم و خشک جنوبی است به نحوی که نماز‌گزاران در فصول گرما و سرما در امان بوده‌اند.

 

 

---

 

http://larshenasi.com/2009/01/14.html

 

مسجد ابی‌اسحاق روستای کهنه شهر اوز در فهرست آثار ملی

از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مسجد ابی‌اسحاق روستای کهنه شهر اوز در فهرست آثار ملی جای گرفت.

دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر اوز یکشنبه شب در جمع خبرنگاران با اعلام این خبر افزود: قدمت این مسجد به 700 سال پیش و به دوران تیموریه می‌رسد که تاکنون بارها تعمیر و مرمت شده است. احمد خضری در ادامه گفت: آخرین بار تعمیر این مسجد در 75 سال پیش انجام شده و مصالح به‌کار رفته در ساخت آن، سنگ، گچ، ساروج و خشت خام است. وی گفت: معماری این مسجد ویژه مناطق گرم و خشک جنوبی است به نحوی که نماز‌گزاران در فصول گرما و سرما در امان بوده‌اند.

 

---

 

 

http://www.farsnama.com/index.php?DISP=show&newsid=38499

 

  شماره خبر : 38499      تاریخ : 07/11/1387

مسجد شیخ ابی اسحاق اوز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد .

گروه شهرستانها: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه بخش اوز شهرستان لارستان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رساند.

احمد خضری دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بخش اوز لارستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: قدمت و سابقه این اثر به هفتصد سال قبل و به دوران تیموریان می رسد.

دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بخش اوز لارستان با بیان اینکه این اثر تا کنون چند بار تعمیر و مرمت شده، افزود: آخرین تعمیراین مسجد در هفتاد و پنج سال پیش انجام شده است.

وی در مورد مصالح به کار گرفته شده در بنای این مسجد اظهار داشت: بنای مسجد شیخ ابی اسحاق از سنگ گچ، ساروج و خشت خام ساخته شده و پس از تعمیر سیمان هم به این مصالح افزوده شده است.

خضری ادامه داد: معماری مسجد ویژه مناطق گرم و خشک جنوبی بوده و طوری بنای مسجد ساخته شده که نمازگزاران در فصول گرما و سرما در امان باشند.

دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بخش اوز گفت: مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه اوز دارای صحن و محوطه بزرگ، ‌تالار نمازخانه، شبستان،وضوخانه ، حمام، غسالخانه، چاه آب و حوض می باشد که معماری به کار رفته در ساخت این بناها بسیار ظریف و دیدنی است.

همچنین در ضلع جنوبی مسجد و در دامنه کوه، آرامگاه شیخ ابی اسحاق یکی از مجاهدان صدر اسلام وجود دارد. مسجد شیخ ابی اسحاق کهنه اوز با قدمت زیاد و معماری منحصر به فرد مناطق گرم و خشک جنوبی هنوز هم پذیرای نمازگزاران است.

گفتنی است، مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه به شماره 23403 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

 

 

---

 

http://www5.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=318619

کد خبر: 318619

زمان مخابره: 6/11/1387 - 11:46:44

 

 

مسجد شیخ ابی اسحاق اوز فارس در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد 

 

شیراز - سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری، مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه از توابع بخش اوز شهرستان لارستان را به شماره 23403 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رساند.

دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بخش اوز لارستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این باره گفت: قدمت و سابقه این اثر به 700 سال قبل و به دوران تیموریان می رسد. 
احمد خضری با بیان اینکه این اثر تاکنون چند بار تعمیر و مرمت شده، افزود: آخرین تعمیراین مسجد در 75 سال پیش انجام شده است. 
وی درمورد مصالح به کار گرفته شده در بنای این مسجد گفت: بنای مسجد شیخ ابی اسحاق از سنگ گچ، ساروج و خشت خام ساخته شده و پس از تعمیر سیمان هم به این مصالح افزوده شده است. 
خضری ادامه داد: معماری مسجد ویژه مناطق گرم و خشک جنوبی بوده و طوری بنای مسجد ساخته شده که نمازگزاران در فصول گرما و سرما در امان باشند. 
دبیر انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بخش اوزگفت: مسجد شیخ ابی اسحاق روستای کهنه اوز دارای صحن و محوطه بزرگ، ‌تالار نمازخانه، شبستان،وضوخانه ، حمام، غسالخانه، چاه آب و حوض می باشد که معماری به کار رفته در ساخت این بناها بسیار ظریف و دیدنی است. 
همچنین در ضلع جنوبی مسجد و در دامنه کوه، آرامگاه شیخ ابی اسحاق یکی از مجاهدان صدر اسلام وجود دارد. مسجد شیخ ابی اسحاق کهنه اوز با قدمت زیاد و معماری منحصر به فرد مناطق گرم و خشک جنوبی هنوز هم پذیرای نمازگزاران است. 
روستای کهنه اوز چهار هزار نفر جمعیت دارد. 
لارستان به مرکزیت لار در 378 کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع شده است. kahneh , evaz

کاروانسرای " مربط "( مربوط) کهنه اوز

( MERBET ) "کاروانسرای " مربط

 

 

 کاروانسرای مربط در زمان مظفرالدین شاه قاجار در منطقه مربط روستای کهنه اوز ساخته شده است. این بنای زیبا و ارزشمند در آن زمان توسط حاج محمد هادی کرامتی از اهالی اوز ساخته شده است . حاج محمد شریف کرامتی از اهالی  اوز نیز از کسانی بوده است که در ساخت این معماری نقش داشته است. این مکان در آن زمان از موقعیت مهمی در منطقه برخوردار بوده است و محل استراحت کاروانهایی بوده که از آنجا عبور می کرده اند. درب ورودی آن به سمت مغرب (به سمت روستای کهنه ) قرار دارد. لازم به ذکر است این کاروانسرا در نزدیکی امام زاده شاه قطب الدین قرار دارد. بیشترین مصالحی که در ساخت این معماری به کار رفته است سنگ و ساروج و گچ می باشد .لازم به ذکر است منطقه مربط از مناطق زراعی و کشاورزی اهالی کهنه اوز است که اکثریت دارای باغهای خرماست که در سالهای اخیر گامهای موثر در خصوص مکانیزه شدن باغهای مرکبات در این منطقه صورت گرفته است.آب این منطقه با توجه به افزایش میزان بارندگی سالانه و سدی که در سالهای اخیراً احداث شده نسبتاً شیرین می باشد. همچنین لازم به ذکر است اهالی مربط در قدیم الایام با توجه به نا امنی و قحطسالی آن زمان مجبور به ترک آنجا شدند که پیامد آن کوچ به روستای کهنه ی فعلی ، جناح بستک و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس و ... شده است.  

caravanserai of Merbet

caravanserai of Merbet had been building in Kahneh area , in the days of Mozafarddin The king of Ghajar. The beautiful and valuable mason was built by Haj Mohammad Hadi Keramati .Also , Mohammad Sharif Keramati had a special role on his architecture . Merbet had an important position in this area , and so many inns rest in the historical place during the trip

The sally port of Merbet opened of the west ," Kahneh village" , and placed of the near of Shah Ghotbeddin shrine

The building materials which used in this building include mortal , rock and plaster . Also  , Merbet is one of agricultural and agronomy area of Kahneh and has so many date garden .Fortunately , we observe so many progress  in the field of mechanization of fruits garden. Because of increasing the annual rainfull and the dam which built recently , the water of this area place is relatively sweet

Base of some reason such as famine and insecurity, people had to leave Merbet and immigrated to Kahneh village , Jenah , Bastak and some countries of Persian Gulf

 

 

 

Kahneh : is the nearest village to Evaz city with 3500 people 

Merbet : is a location in 14 km of Kahneh village